jesteś szczęśliwy?

czym jest szczęście?

życie jest jak...

realizuj marzenia!!!

I tylko jedno może unicestwić marzenie - strach przed porażką.
Paulo Coelho

jak radzić sobie z autokrytycyzmem?

List do przyjaciół - Gabriel Garcia Marquez

Gabriel Garcia Marquez - 74-letni wybitny pisarz kolumbijski, autor słynnej powieści "Sto lat samotności", laureat literackiej Nagrody Nobla z 1982 roku, był chory na nowotwór złośliwy układu limfatycznego. Pisarz wycofał się z życia publicznego i do swoich przyjaciół rozesłał niniejszy, pożegnalny list.

 

List do przyjaciół

Jeśliby Bóg zapomniał przez chwilę, że jestem marionetką i podarował mi odrobinę życia, wykorzystałbym ten czas najlepiej jak potrafię.

Prawdopodobnie nie powiedziałbym wszystkiego, o czym myślę, ale na pewno przemyślałbym wszystko, co powiedziałem. Oceniałbym rzeczy nie ze względu na ich wartość, ale na ich znaczenie. Spałbym mało, śniłbym więcej, wiem, że w każdej minucie z zamkniętymi oczami tracimy 60 sekund światła. Szedłbym, kiedy inni się zatrzymują, budziłbym się, kiedy inni śpią. Gdyby Bóg podarował mi odrobinę życia, ubrałbym się prosto, rzuciłbym się ku słońcu, odkrywając nie tylko me ciało, ale moją duszę. Przekonywałbym ludzi, jak bardzo są w błędzie myśląc, że nie warto się zakochać na starość. Nie wiedzą bowiem, że starzeją się właśnie dlatego, iż unikają miłości! Dziecku przyprawiłbym skrzydła, ale zabrałbym mu je, gdy tylko nauczy się latać samodzielnie. Osobom w podeszłym wieku powiedziałbym, że śmierć nie przychodzi wraz ze starością, lecz z zapomnieniem (opuszczeniem).

Tylu rzeczy nauczyłem się od was, ludzi... Nauczyłem się, że wszyscy chcą żyć na wierzchołku góry, zapominając, że prawdziwe szczęście kryje się w samym sposobie wspinania się na górę.
Nauczyłem się, że kiedy nowo narodzone dziecko chwyta swoją maleńką dłonią, po raz pierwszy, palec swego ojca, trzyma się go już zawsze. Nauczyłem się, że człowiek ma prawo patrzeć na drugiego z góry tylko wówczas, kiedy chce mu pomóc, aby się podniósł. Jest tyle rzeczy, których mogłem się od was nauczyć, ale w rzeczywistości na niewiele się one przydadzą, gdyż, kiedy mnie włożą do trumny, nie będę już żył. Mów zawsze, co czujesz, i czyń, co myślisz. Gdybym wiedział, że dzisiaj po raz ostatni zobaczę cię śpiącego, objąłbym cię mocno i modliłbym się do Pana, by pozwolił mi być twoim aniołem stróżem.

Gdybym wiedział, że są to ostatnie minuty, kiedy cię widzę, powiedziałbym "kocham cię", a nie zakładałbym głupio, że przecież o tym wiesz. Zawsze jest jakieś jutro i życie daje nam możliwość zrobienia dobrego uczynku, ale jeśli się mylę, i dzisiaj jest wszystkim, co mi pozostaje, chciałbym ci powiedzieć jak bardzo cię kocham i że nigdy cię nie zapomnę.

Jutro nie jest zagwarantowane nikomu, ani młodemu, ani staremu. Być może dzisiaj patrzysz po raz ostatni na tych, których kochasz. Dlatego nie zwlekaj, uczyń to dzisiaj, bo jeśli się okaże, że nie doczekasz jutra, będziesz żałował dnia, w którym zabrakło ci czasu na jeden uśmiech, na jeden pocałunek, że byłeś zbyt zajęty, by przekazać im ostatnie życzenie. Bądź zawsze blisko tych, których kochasz, mów im głośno, jak bardzo ich potrzebujesz, jak ich kochasz i bądź dla nich dobry, miej czas, aby im powiedzieć "jak mi przykro", "przepraszam", "proszę", dziękuję" i wszystkie inne słowa miłości, jakie tylko znasz. Nikt cię nie będzie pamiętał za twoje myśli sekretne. Proś więc Pana o siłę i mądrość, abyś mógł je wyrazić. Okaż swym przyjaciołom i bliskim, jak bardzo są ci potrzebni. Prześlij te słowa komu zechcesz. Jeśli nie zrobisz tego dzisiaj, jutro będzie takie samo jak wczoraj. I jeśli tego nie zrobisz, nigdy nic się nie stanie. Teraz jest czas. Pozdrawiam i życzę szczęścia!


Tłum. z jęz. hiszpańskiego: prof. Zdzisław Jan Ryn
Katedra Psychiatrii Collegium Medicum UJ,
ambasador RP w Chile i Boliwii w latach 1991-96.

Łukaszewski o wolności

Wolność oddam w dobre ręce

Choć ludzie deklarują, że wolność jest lepsza od jej braku, to wcale nierzadko wyzbywają się wolności na rzecz innych ludzi lub na rzecz własną.

Trudno zaprzeczyć, że ludzie pragną wolności, że walczyli o nią i walczą. Dla wielu być wolnym – to być człowiekiem. Tymczasem sprawa nie jest tak prosta.

Dość rzadko zauważa się, że wolność (podobnie jak miłość) niejedno ma imię. Jeden sposób ujmowania wolności to wybór. Ten jest wolny, kto stoi przed wyborem. Tym bardziej jest wolny, im więcej możliwości wyboru ma do dyspozycji i im bardziej są one podobne do siebie. W takim ujęciu nie ma wolności, gdy człowiek musi wybierać między kijem i marchewką (bo to pozory wyboru) albo między złotówką i tysiącem złotych (z tego samego powodu). Oczywiście, nie ma wolności ten, kto nie ma żadnego wyboru. Drugi sposób ujmowania wolności to zgodność własnego działania z własnymi intencjami. W takim ujęciu wolny jest ten, który robi to, co chce. Nie jest wolny ten, który robi to, co musi. Warto jednak pamiętać, że granica między „chcę” i „muszę” nie zawsze jest jasna, ale to osobna sprawa. Problem w tym, że sprawa dotyczy ocen subiektywnych. Nie jest ważne z tej perspektywy: czy rzeczywiście masz wybór; liczy się, czy masz poczucie, że możesz wybierać. Nie jest ważne, czy twoje działanie de facto jest zgodne z twoimi intencjami, ważne jest, czy tak myślisz. Innymi słowy, może być tak, że czym innym jest wolność, a czym innym poczucie wolności – w dodatku nie zawsze uzasadnione. Jakkolwiek ludzie powszechnie deklarują, że wolność jest lepsza od braku wolności, to wcale nierzadko wyzbywają się wolności na rzecz innych lub – co jeszcze dziwniejsze – na rzecz własną. Co więcej, dotyczy to zarówno wolności wyboru, jak i wolności działania. Oczywiście, wspomniane wyzbywanie się wolności może wynikać z zewnętrznych ograniczeń – jawnych nakazów, przymusu, czy też bardziej ukrytych – manipulacji, pokus zewnętrznych, wzmocnień itp. Okazuje się, że ludzie wyzbywają się wolności także dobrowolnie. Zdawałoby się, trudno o większy paradoks. A jednak...

Warto tu wskazać co najmniej trzy takie sytuacje, w których ludzie unikają wolności wyboru lub działania. Pierwsza z nich – to nadmiar możliwości wyboru, a tym samym znaczna niepewność decyzji. Tyle jest możliwości, że nie wiadomo, co wybrać. Prawdziwy dramat nadmiaru. Można np. zauważyć, że sytuacja wyborcy polskiego (kilkanaście partii politycznych) jest znacznie trudniejsza niż np. wyborcy amerykańskiego (dwie partie). Pierwsi, aby racjonalnie wybrać, musieliby dokonać skomplikowanych analiz porównawczych (a to jest fizycznie niemożliwe), drugim wystarczy porównanie demokratów z republikanami. W tej sytuacji Polacy będą rzadziej niż Amerykanie głosować i częściej będą oczekiwać sugestii zewnętrznych. Mnogość możliwości często wyklucza racjonalny wybór, więc w konsekwencji ludzie dobrowolnie rezygnują z wyboru. Pewna amerykańska firma produkująca samochodowe odbiorniki radiowe zrobiła dobry interes, produkując radio, które odbierało tylko jedną stację. Kierowca nie miał problemówz ciągłym strojeniem. W ten zadziwiający sposób powrócono do idei tzw. kołchoźnika, czyli głośnika, którego nie można stroić.

Druga okoliczność sprzyjająca wyzbywaniu się wolności to wysokie prawdopodobieństwo porażki w działaniu. Kiedy widmo porażki jest duże, kiedy istnieje poważne ryzyko, że jej przyczyny trzeba będzie przypisywać sobie, wtedy wiele osób gotowych jest zrezygnować z decyzji i scedować ją na kogoś innego. Inny smak ma porażka w działaniach z wyboru, a inny w działaniach z konieczności. W tym ostatnim przypadku porażka nieraz bywa obracana na korzyść człowieka, który wolał nie wybierać, nie decydować (np. „gdyby to ode mnie zależało...”).
Przypadek trzeci to domniemanie, że jeśli podejmiemy jakieś działania, to mogą one spowodować negatywne konsekwencje zarówno dla nas, jak i – a może przede wszystkim – dla innych. Konsekwencje, które mogą być potępione. W takich sytuacjach lepiej jest „musieć” niż „chcieć”. W słynnym eksperymencie Milgrama, gdy pytano badanych, dlaczego porazili silnym prądem elektrycznym innego człowieka, odpowiadali: „Przecież mnie o to prosiłeś”, „Przecież zrobiłem to, co chciałeś”. Krótko mówiąc, rezygnacja z wolności jest w takiej sytuacji sposobem uniknięcia odpowiedzialności. Niemieccy zbrodniarze wojenni, oskarżeni o ludobójstwo przed Trybunałem Norymberskim, zgodnie powtarzali, że oni „tylko” wykonywali rozkazy. Oskarżani przez Sąd Lustracyjny o współpracę z służbami bezpieczeństwa PRL powtarzali bez wyjątku, że jeśli to robili, to tylko dlatego, że byli przymuszani.

Sprecyzujmy więc wcześniejsze stwierdzenie, że wolność jest lepsza niż brak wolności. Tak, ale tylko w pewnych warunkach. W innych jej brak jest korzystniejszy, wygodniejszy, bardziej praktyczny. Czasami (o czym pięknie pisał prof. Tischner) wolność jest ciężarem trudnym do udźwignięcia.

Są jeszcze inne sposoby ograniczania własnej wolności lub wyzbywania się jej. Sposobem odebrania jej sobie może być przyjęcie postanowienia, złożenie przysięgi, ślubowania, przyrzeczenia itp. Niespełnienie przyjętych w ten sposób zobowiązań staje się źródłem przykrych emocji, rozterek, poczucia winy, poczucia wstydu itp. Nieraz koszty psychologiczne odzyskania wolności są w tych przypadkach większe niż rezygnacja z niej. Szczególnie efektywne jest nadawanie swojemu postanowieniu czy przyrzeczeniu charakteru publicznego (Stefan ogłasza swoje zaręczyny z Mariolą) – wtedy niespełnienie przyrzeczenia może być źródłem zakłopotania czy poważnego wstydu. Należy sądzić, że takie ograniczenie wolności będzie szczególnie częste i szczególnie silne w kulturach honoru (do których z powodzeniem zaliczyć można naszą), w których odwołanie danego słowa – nieważne czy uzasadnione, czy nie – wiąże się z utratą honoru.

Poważnym źródłem ograniczenia własnej wolności jest poszukiwanie uznania i aprobaty ze strony innych. To widać w licznych zachowaniach konformistycznych, aktach uległości czy spełnianiu domniemanych oczekiwań innych. Ludzie robią nie to, co chcieliby zrobić, ale to, co przypadnie do gustu innym: „Nie mogę zawieść mojej przyjaciółki”, „Co tatuś (ksiądz, szef) powiedziałby, gdybym tego nie zrobił?” itp.).

Niezmiernie często mówi się o uzależnieniach jako ograniczeniu wolności. Ostatnio o nadużywaniu tego pojęcia pisała w „Charakterach” Zofia Milska-Wrzosińska. Bezsensem byłoby tu mówić o niewoli uzależnionych od różnych substancji. Jest ona oczywista, podobnie jak niewolą jest uzależnienie cukrzyka od insuliny. Jest jednak kilka takich przypadków, o których mówić warto.

Pierwszy z nich to zależność emocjonalna. Nie mówimy tu bynajmniej o strachu. Rzecz dotyczy emocji pozytywnych. Ludzie, jak wiadomo, potrafią z miłości oddać się w całkowitą niewolę. Zdają na innych prawo decydowania o sobie samych („Powiedz mi, co będę jadła”). Tego rodzaju niewola wynika z przekonania, że ten drugi wie lepiej, co jest dla mnie dobre. Innym przypadkiem emocjonalnej zależności jest oddanie się we władzę charyzmatycznego wodza politycznego, przywódcy religijnej sekty, szefa gangu młodzieżowego czy idola pop-kultury. To – jak wiadomo – wcale nierzadkie zjawiska, choć rzadko analizowane z perspektywy wolności i pozbywania się jej.

Wreszcie warto wspomnieć o innym jeszcze zjawisku. To pracoholizm. Wiele danych wskazuje, że obok miłośników pracy (którzy pracują dużo i z przyjemnością) nie brak i takich, którzy pracują dużo (choć nie muszą) i zarazem robią to z przykrością czy wręcz z poczuciem zniewolenia. Nie jest to jednak przymus zewnętrzny, ale wewnętrzne poczucie konieczności działania. Sporo wskazuje na to, że w ten rodzaj zniewolenia przez pracę uwikłane są m.in. potrzeba aprobaty, lęk przed porażką.

Choć w sferze deklaracji nie mamy wątpliwości, że wolność jest cenna i że bardzo jej pragniemy, to w sferze działania okazuje się, że często z niej rezygnujemy, oddając ją w ręce innych ludzi czy instytucji albo tworząc sobie samym ograniczenia, które wiążą się nieraz z doznawaniem znacznej (dobrowolnie sprawionej sobie) przykrości. Wynika z tego, że wolność jednostki jest w znacznej mierze rezultatem koordynowania różnych perspektyw – osobistej i pozaosobistej, aktualnych interesów jednostki z interesami odległymi itp.

Wiesław Łukaszewski

źródło: Charaktery

sukces wg Santorskiego

 ~princess-butterfly: Po przeczytaniu książki nasunął mi się jeden wniosek: książka w głównej mierze traktuje o zdrowym rozsądku, tzn. nie jest ani skrajna, ani dogmatyczna. Gdyby miał Pan wymienić trzy najważniejsze cechy, które potrzebne są do tego, aby osiągnąć sukces nie tylko w życiu zawodowym, ale również na poziomie osobistego rozwoju, to jakie byłyby to cechy?

J_Santorski: Najpierw dziękuję za syntezę, poczułem się dobrze zrozumiany. Do sukcesu potrzebne wydają mi się: wizja, wiara w siebie i ludzi, i determinacja do bólu. Co ciekawe jak w historii Kolumba, nie koniecznie ta wizja, która nas nakręca musi być zrealizowana. Czasem po drodze odkrywamy nieoczekiwane możliwości i nowe kryteria sukcesu. Sporo o tym pisałem kilka lat temu w książce "Sukces emocjonalny"

fragment zapisu rozmowy (czat) odnośnie książki "Prymusom dziękujemy" Santorskiego

Opowieść o gęsiach i wzajemnym wsparciu

Gdy jesienią będziesz się przyglądał dzikim gęsiom lecącym na południe w swoistej formacji o kształcie litery „V”, zastanów się chwilę nad tym, dlaczego lecą w tym szyku. Z każdym uderzeniem swoich skrzydeł, gęś tworzy pęd powietrza unoszący ptaka, który bezpośrednio za nią leci. Lecąc w formacji o kształcie litery „V”, stado zwiększa możliwość lotu o przynajmniej 71% w porównaniu z tym, gdyby gęś leciała sama. Gdy gęś na czele się zmęczy, zamienia się miejscami z inną, która przejmuje jej rolę wiodącą.
Posiadając wspólny cel i poczucie jedności możemy się dostać szybciej i łatwiej tam, dokąd zmierzamy, ponieważ korzystamy z „pędu” danego nam przez innych. Gdy wykonujemy trudne, obciążające zadania, warto z innymi się zamieniać– sobie umożliwiając wypoczynek, a innym dając okazję przewodzić. Gdybyśmy mieli tyle zdrowego rozsądku co gęsi, też byśmy się wspierali nawzajem.

Za: Dr Harry Clarke Noye

Andy Andrews - inspiracja (2)